Όσο εύκολο είναι να εντοπίσομε τις καλύτερες αμερικάνικες παραγωγές, τόσο δύσκολο είναι να ανακαλύψουμε τις πάμπολλες εξαιρετικές ταινίες από όλες τις γωνιές του κόσμου. Αρκεί κάποιος να ψάξει λίγο περισσότερο στις παραγωγές των βαλκανικών χωρών για να βρει άγνωστες ξεκαρδιστικές κωμωδίες, κοινωνικά έργα που δίνουν άπλετη τροφή για σκέψη και ρίχνουν άλλη μία αχτίδα στην πραγματικότητα που ζούμε, και δράματα που τσακίζουν με τις αληθινές και τραγικές καταστάσεις, με ηθοποιούς που δείχνουν σαν να ζουν πραγματικά το ρόλο τους. Τη δυσκολία εύρεσης αυτών των ταινιών δεν είναι δύσκολο να τη φανταστούμε, καθώς αρκεί να σκεφτούμε πόσο δύσκολο μπορεί να είναι για κινηματογραφόφιλους του εξωτερικού να ανακαλύψουν τα δικά μας αριστουργήματα των –πάλαι ποτέ- χρυσών δεκαετιών του ελληνικού κινηματογράφου.
Ευτυχώς τα όσκαρ αρκετές φορές μας έχουν ανοίξει τα μάτια με την κατηγορία των ξενόγλωσσων ταινιών, φέρνοντάς μας σε επαφή με εξαιρετικές ταινίες που διαφορετικά θα είχαν μείνει στα αζήτητα. Κάπως έτσι είδαμε το ανθρώπινο και βαθύτατα δραματικό A Separation από το Ιράν και το αργόσυρτο και άρτιο σκηνοθετικά Ida από την Πολωνία. Θα ήταν πολύ πιθανό να μας είχε ξεφύγει το ιδιαίτερα καλογυρισμένο Karakter, δια χειρός του Ολλανδού Mike Van Diem, αλλά ευτυχώς το χρυσό αγαλματίδιο του έδωσε μία πολύ σημαντική ώθηση ώστε να βγει στην επιφάνεια. Το Karakter είναι βασισμένο στο ομώνυμο βιβλίο του Ολλανδού Ferdinand Bordewijk και εξιστορεί τη ζωή του Katadreuffe, ενός χαρακτήρα που από μικρή ηλικία προσπαθεί συνεχώς να ξεχωρίσει, να ξεφύγει από την φτώχια και τον απομακρυσμένο πατέρα του, που εμμονικά βρίσκεται συνεχώς μπροστά του σε μία καταστροφική σχέση και για τους δύο.
Η ιστορία εξελίσσεται σε μία πόλη της Ολλανδίας το 1920. Ήδη από την πρώτη σκηνή η ταινία δημιουργεί έντονο ενδιαφέρον για την εξέλιξη της ιστορίας. Ο Katadreuffe, μετά από μία στιχομυθία λίγων λέξεων με έναν τύπο σε μία σκοτεινή αποθήκη, ορμάει κατά πάνω του και στην αμέσως επόμενη σκηνή τον βλέπουμε να μεταφέρεται με αίματα στον ανακριτή με την κατηγορία του φόνου. Από εκεί και πέρα θα παρακολουθήσουμε την εξιστόρηση της ζωής του από τη γέννησή του έως τη στιγμή του περιστατικού. Αυτή η μέθοδος της χρονολογημένης αφήγησης, εάν χρησιμοποιηθεί με τέχνη και μέτρο, είναι ικανή να δημιουργήσει μία ροή που φαίνεται να πηγαίνει νεράκι, αποδίδοντας τις σημαντικότερες πτυχές της ζωής του χαρακτήρα όπου επικεντρώνεται. Το αποτέλεσμα είναι να εξελίσσεται η πλοκή με ιδιαίτερα ευχάριστο τρόπο, χωρίς να σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι είναι μία εύκολη λύση.
Ο Van Diem χειρίζεται με μαεστρία αυτήν την αφηγηματική τεχνική, για να μας μεταφέρει σε μία άλλη εποχή και να μας οδηγήσει βήμα-βήμα στις σημαντικότερες στιγμές που σμίλευσαν το φιλόδοξο αλλά συγχρόνως ψυχικά τραυματισμένο χαρακτήρα του Katadreuffe. Η δυναμική, αλλά παράλληλα μελαγχολική και απελπιστικά αμίλητη, μάνα του θα αποφασίσει να παρατήσει τον άντρα που την άφησε έγκυο ενώ ήταν υπό τις υπηρεσίες του -σε μία σκηνή που ίσως επίτηδες αφήνει λίγο θολή την οικειοθελή ή μη ερωτική πράξη. Ο Dreverhaven, ο πατέρας του Katadreuffe, είναι ένας αδίστακτος δικαστικός κλητήρας με τεράστια ακίνητη περιουσία, που ουσιαστικά τη μεταχειρίζεται για να είναι ο απόλυτος αρχών στα φτωχότερα στρώματα της κοινωνίας, που έχουν ανάγκη από μία φτηνή στέγη. Είναι ένας περισσότερο πολύπλοκος χαρακτήρας από ό,τι αρχικά φαίνεται, με πολλά εσώψυχα προβλήματα, που ποτέ δεν θα μπορέσουν να αναπληρώσουν ούτε τα χρήματα ούτε η de facto εξουσία του. Καταλήγει να είναι ένας αναπάντεχα τραγικός χαρακτήρας, που παρά τη σαφέστατα αδίστακτη προσωπικότητά του, καταφέρνει να περάσει ψήγματα συμπάθειας προς το θεατή ή ικανοποίηση για τη Θεία δίκη που του χτυπάει την πόρτα, ανάλογα από ποια οπτική γωνία το βλέπετε.
Όλοι οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί και απόλυτα πειστικοί στους ρόλους τους. Ο Jan Decleir, που υποδύεται τον Dreverhaven, ξεχωρίζει με την ικανότητά του να αποδίδει τα πολύπλοκα συναισθήματα του χαρακτήρα του, ιδίως σε ορισμένες ιδιαίτερα φορτισμένες σκηνές, όπου τα βλέμματά του αρκούν για να πούνε χίλιες λέξεις. Εξαιρετική και η Betty Schuurman στο ρόλο της Joba, μάνας του Katadreuffe, η οποία εκφράζει μοναδικά το χαρακτήρα της γυναίκας με τεράστια αποθέματα αξιοπρέπειας, που πασχίζει θαρραλέα να κρατήσει ψηλά το κεφάλι ανεξάρτητα από τη μίζερη ζωή στην οποία βρίσκεται. Ο Fedja van Huet, στο ρόλο του νεαρού Katadreuffe, δείχνει ιδανικός για το ρόλο, χάρη στα έντονα χαρακτηριστικά του προσώπου του που δημιουργούν εύκολα την εικόνα ενός φαινομενικά φυσιολογικού ατόμου, που όμως κουβαλάει πολλές εμμονές μέσα του.
Το υπόβαθρο της πλοκής δημιουργεί ενδιαφέρον σε δεύτερο επίπεδο, με την ιστορία να απεικονίζεται σε μία φτωχή κοινωνία όπου δείχνει το σκληρό πρόσωπο της εξουσίας από όλες τις πλευρές, αλλά και την εξαθλιωμένη ζωή της φτωχής κοινωνικής τάξης. Η σκηνοθεσία είναι πολύ καλή, με ωραία πλάνα, σε μία υψηλής ποιότητας παραγωγή που μας μεταφέρει επιτυχώς στη δεκαετία του 1920 χάρη στις προσεγμένες ενδυμασίες αλλά και τα πειστικά σκηνικά της πόλης, απεικονίζοντας μία ιδιαίτερα πιστή αναπαράσταση αυτής της εποχής. Η φωτογραφία επίσης είναι πανέμορφη, αποδίδοντας ορισμένες εντυπωσιακές νυχτερινές εικόνες στα σοκάκια της πόλης, με σκηνικά και καταστάσεις που δεν κρύβουν τις “καφκικές” επιρροές.
Το Karakter είναι τελικά μία πραγματικά καλοφτιαγμένη ταινία, σε όλους ανεξαιρέτως τους τομείς, που καταφέρνει να εντρυφήσει σε δραματικούς και πολυεπίπεδους χαρακτήρες, έχοντας ως κορμό την τραγική και εμμονική σχέση μεταξύ του πατέρα και του νόθου γιου του. Είναι μία από αυτές τις ταινίες που θα προτείναμε σε οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως γούστων.