The Return
Σκηνοθέτης: Andrey Zvyagintsev
Πρωταγωνιστούν: Vladimir Garin, Ivan Dobronravov, Konstantin Lavronenko
Διάρκεια: 106 λεπτά
Έτος παραγωγής: 2003
Βλέπουμε ταινίες για να περάσουμε ευχάριστα την ώρα μας, για να μας δημιουργήσουν ένταση (μέσω τρόμου ή δράσης), για να προβληματιστούμε, για να γελάσουμε κ.λπ. κ.λπ. Είναι ορισμένες ταινίες, όμως, που όταν τις βλέπουμε, μας καθηλώνουν από την αρχή έως το τέλος. Ταινίες που είναι τόσο αληθινές, με επίπεδο τεχνικής τόσο υψηλό, που καταλήγουν να ξεπερνούν τα όρια του “φτιαχτού” και να δημιουργούν πλέον την εντύπωση πως μπροστά μας ξετυλίγεται μία πραγματική ιστορία, με πραγματικούς χαρακτήρες και πραγματικές, ανθρώπινες καταστάσεις. Το The Return του 2003 είναι μία τέτοια ταινία. Είναι πραγματικά αξιοθαύμαστο πώς μπόρεσε ο Ρώσος Andrey Zvyagintsev, στο παρθενικό του ξεκίνημα, να παραδώσει μία τόσο αριστουργηματική παραγωγή. Η Επιστροφή, όπως έχει αποδοθεί ο τίτλος στα ελληνικά, είναι μία ταινία χαρακτήρων που εστιάζει στις διαπροσωπικές σχέσεις, δίχως ωραιοποιήσεις ή προσπάθειες να προσφέρει εύκολα συμπεράσματα, τύπου “άσπρο-μαύρο”. Η ταινία μάς μεταφέρει στη σημερινή Ρωσία, όπου παρακολουθούμε την ιστορία δύο αγοριών που ζουν στο χωριό με τη μητέρα και τη γιαγιά τους.
Σύντομα, η φυσιολογική τους ζωή θα περιπλακεί, όταν θα επιστρέψει -μετά από απουσία 13 χρόνων- ο πατέρας τους, για τον οποίο καταλαβαίνουμε ότι τα δύο αδέρφια έχουν μηδαμινές αναμνήσεις. Λιγομίλητος και αυστηρός, ο Otets είναι ένας άνθρωπος που φαίνεται ότι έχει περάσει πολλά στη ζωή του, με το βλέμμα του να μαρτυρά πάντοτε ένα δραματικό ή βασανισμένο παρελθόν. Το σίγουρο είναι ότι τα 13 χρόνια απουσίας δεν οφείλονται στο ότι παράτησε την οικογένειά του, παρόλο που οι ακριβείς λόγοι παραμένουν αναπάντητοι.
Προσπαθώντας να μάθει περισσότερα για τους γιους του και να δημιουργήσει ένα δέσιμο μαζί τους, θα αποφασίσει να πάνε οι τρεις τους για ψάρεμα σε μία απομακρυσμένη λίμνη. Αυτό το road trip θα αποδειχθεί ένα “coming of age” ταξίδι, τόσο αριστοτεχνικά δοσμένο όσο λίγες ταινίες έχουν αποτυπώσει. Ο πατέρας των παιδιών, έχοντας χάσει όλα αυτά τα χρόνια επαφής με τους γιους του, θα προσπαθήσει με κάθε τρόπο να αναπληρώσει το χαμένο χρόνο, ώστε να χτίσει τη σχέση του μαζί τους, αλλά και να τους αναθρέψει με τις δικές του αξίες, έστω και αργά. Οι μέθοδοι που ακολουθεί ώστε να το καταφέρει αυτό έρχονται σε σύγκρουση με τις ιδιοσυγκρασίες των γιων του, ιδίως του μικρότερου, δημιουργώντας συνεχώς τεταμένες καταστάσεις σε μία εκ των πραγμάτων προβληματική σχέση. Σε όλο το ταξίδι εξιστορείται μία απαράμιλλα αληθινή ιστορία, όπου βλέπουμε το χτίσιμο ή το περαιτέρω γκρέμισμα των σχέσεων μέσα από την οπτική γωνία και τα συναισθήματα τόσο των δύο γιων όσο και του πατέρα.
Οι τρεις ηθοποιοί, σε συνδυασμό με τους εξαιρετικά καλογραμμένους διαλόγους, εξυψώνουν την ταινία σε κάτι μοναδικό. Τόσο ο πατέρας όσο και τα παιδιά, ερμηνεύουν με τέτοια φυσικότητα, που από ένα σημείο και μετά δημιουργείται η εντύπωση πως βλέπουμε μία πραγματική ιστορία να εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας. Ιδιαίτερα ο μικρότερος γιος, που τον υποδύεται άψογα ο Ivan Dobronravov (με όσο το δυνατό μεγαλύτερη έμφαση η λέξη), είναι μία αποκάλυψη. Ο Konstantin Lavronenko, στο ρόλο του πατέρα, αξίζει επίσης τα εύσημα, καθώς παρόλη τη λακωνικότητά του και τις ελλιπείς πληροφορίες για το παρελθόν του, η αμυδρή του εκφραστικότητα καταφέρνει να δώσει περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή του απ’ ό,τι χίλιες λέξεις.
Φυσικά δε θα γινόταν να επιτευχθεί αυτό το αποτέλεσμα χωρίς την αυτοπεποίθηση του Andrey Zvyagintsev στις σκηνοθετικές του ικανότητες, ο οποίος ακολουθεί έναν προσγειωμένο τρόπο ώστε να επικεντρωθεί στις σχέσεις των τριών πρωταγωνιστών. Η φωτογραφία του The Return, με τα μουντά χρώματα, συνάδει ιδανικά με το γενικότερο ύφος της ιστορίας.
Το The Return μπορεί να ακούγεται σαν μία “βαριά” ταινία και πιστέψτε μας… είναι, αλλά όχι για τον αργό ρυθμό της ή το δύσκολο θέμα της. Είναι μία “βαριά” ταινία γιατί το θέμα με το οποίο καταπιάνεται είναι βαθύτατα δραματικό και, πολύ περισσότερο, επειδή εξελίσσεται με τόσο αληθινό τρόπο. Πιστεύουμε ότι θα είναι πολύ δύσκολο για όποιον την παρακολουθήσει να μη δεθεί και ο ίδιος με τους χαρακτήρες και να μη νοιώσει ένα σφίξιμο όταν η ταινία φτάσει στο αριστουργηματικό της φινάλε.