Γίνεται πολύ κουβέντα τα τελευταία χρόνια για τα roguelike παιχνίδια (μια κατηγορία στην οποία ανήκει και το Hades), και πολλοί εξ ημών ασκούμε κριτική (ή γκρινιάζουμε, αναλόγως την περίπτωση) στην (ύπερ) προσφορά που έχει προκύψει τελευταία σε τίτλους αυτού του είδους. Από μικρές ανεξάρτητες παραγωγές μέχρι ΑΑΑ τίτλους μεγάλων publishing εταιρειών, πολλοί φαίνεται να στρέφονται, λίγο ή πολύ, προς αυτήν την κατεύθυνση στις δημιουργίες τους.
Μάλιστα, το αστείο της υπόθεσης είναι πως θα μπορούσε κάποιος να πει ότι όσο περισσότερη κριτική γίνεται προς αυτού του είδους τα παιχνίδια, τόσα περισσότερα φυτρώνουν. Η άποψη του γράφοντα έχει ειπωθεί ξανά δημόσια στο παρελθόν και δεν έχει νόημα να αναλυθεί εκ νέου. Τα είπαμε· καλά τα roguelikes, αλλά πολλές φορές μοιάζουν αποκούμπι και εύκολη λύση στην έλλειψη σχεδιαστικής έμπνευσης για τη δομή του παιχνιδιού.
Όταν το roguelike επιλέγεται από άποψη και όχι από ανάγκη, το αποτέλεσμα της καλής δουλειάς κάνει “μπαμ”, και η ύπαρξη οράματος και έμπνευσης πίσω από τη δημιουργία γίνεται αντιληπτή άμεσα από αυτόν που θα ασχοληθεί μαζί της. Στην αντίθετη περίπτωση, όμως, με λύπη σάς πληροφορούμε ότι δεν ξεγελιέται κανείς… Αυτό καλό θα ήταν να το αναλογιστούν ορισμένοι όταν αναρωτιούνται γιατί το Hades αγαπήθηκε τόσο πολύ και πέτυχε τόσο εμφατικά σε αυτό που ήθελε να κάνει, σε αντίθεση με τόσα άλλα παρόμοια παιχνίδια που έμειναν και θα μείνουν στην αφάνεια.
To Hades είναι το πιο πρόσφατο πόνημα της Supergiant Games, το indie studio πίσω από τίτλους όπως το Bastion και το Transistor. Πρόκειται για έναν roguelike isometric, dungeon-crawler τίτλο, στον οποίον ο παίκτης παίρνει τον ρόλο του μυθολογικού ήρωα της Αρχαίας Ελλάδας, Ζαγρέως (Zagreus), αθάνατο πρίγκιπα του Κάτω Κόσμου και γιο του Ολύμπιου θεού Άδη. Στόχος του ήρωά μας είναι η διαφυγή από το βασίλειο του πατέρα του και η μετάβασή του στον Όλυμπο, δίπλα στα υπόλοιπα μέλη της (δώδεκα-) θεϊκής οικογένειάς του. Για να το πετύχει αυτό, ο Zagreus καλείται να βρει τον δρόμο του μέσα από τα τέσσερα επίπεδα-biomes του Κάτω Κόσμου, πολεμώντας τις χαμένες ψυχές που θα προσπαθήσουν να τον σταματήσουν.
Το core του παιχνιδιού είναι απλό, δετό και εθιστικό. Έχουμε έναν τυπικό roguelike τίτλο, με αλλεπάλληλα randomly generated δωμάτια, με σχήμα και αλληλουχία που αλλάζει ολοκληρωτικά σε κάθε νέα προσπάθεια του παίκτη, και ένα σύστημα μάχης τριών skills (basic, special, ranged) και dodge.
Ως πυρήνας, αυτή η φαινομενικά απλή σχεδίαση της μάχης φτάνει και περισσεύει, αφενός γιατί το σύστημα μάχης είναι καλοφτιαγμένο, ανταποκρίνεται καλά και προσφέρει αρκετή πρόκληση, αφετέρου γιατί το παιχνίδι χτίζει γύρω από αυτό, και με έξυπνες, ανανεωτικές και ευρηματικές προσθήκες φτιάχνει ένα ικανοποιητικότατο αποτέλεσμα.
Πρώτο και κύριο χαρακτηριστικό του roguelike στοιχείου του τίτλου είναι τα boons· «δώρα από τους θεούς» δηλαδή, που στην ουσία αποτελούν upgrades του χαρακτήρα, που στακάρουν για την υπόλοιπη διάρκεια του run. Σε κάθε boon που αποκτά ο Zagreus, υπάρχει επιλογή μεταξύ τριών διαφορετικών αναβαθμίσεων, που ανεβάζουν stats σε διαφορετικές επιθέσεις ή δίνουν κάποια extra abilities . Η ιδιαιτερότητα, ωστόσο, στην προκειμένη, αφορά στο γεγονός ότι πριν ο Zagreus μπει σε κάποιο δωμάτιο, η πόρτα που οδηγεί σε αυτό έχει επάνω της ένα σύμβολο, το οποίο προϊδεάζει τον παίκτη σχετικά με το τι είδους boon θα λάβει με την ολοκλήρωση του δωματίου που εισέρχεται.
Για παράδειγμα, ο χαρακτήρας βρίσκεται σε ένα δωμάτιο και έχει μπροστά του δύο διαφορετικές πόρτες: η αριστερή έχει επάνω της το σήμα του Ποσειδώνα, η δεξιά έχει ένα νόμισμα. Αυτόματα ξέρουμε ότι αν μπούμε στο dungeon που οδηγεί η αριστερή, μετά το «καθάρισμα» του δωματίου θα λάβουμε κάποιο boon από τον Ποσειδώνα, επιλέγοντας μια αναβάθμιση μεταξύ μιας, για παράδειγμα, αύξησης του basic attack ή της αντοχής σε χτυπήματα, ή stun-αρισματος εχθρών που κάνουμε backstab.
Αν επισκεφθούμε το δεξί δωμάτιο, στο τέλος του θα ανταμειφθούμε με οβολούς του Χάροντα (Charon’s Obol), το νόμισμα του παιχνιδιού, το οποίο αξιοποιούμε στα Charon’s Wells, τα διάσπαρτα shops που συναντάμε στα runs μας. Η πρότερη γνώση αυτή σχετικά με το είδους του boon που περιέχει κάθε δωμάτιο, δημιουργεί προϋποθέσεις για την εισαγωγή μιας πιο φιλοσοφημένης και στρατηγικής σκέψης κατά το playthrough, αξιολογώντας τις ανάγκες του χαρακτήρα ανάλογα με το πώς έχει πάει το run μέχρι εκείνο το σημείο και κρίνοντας τι είδους ability πρέπει να ενισχυθεί.
Κατά κάποιον τρόπο, φτιάχνουμε σε κάθε προσπάθειά μας ένα είδος build για τον χαρακτήρα μας, με έμφαση σε διαφορετικό στόχο ανά περίπτωση. Για παράδειγμα, αν για κάποιον λόγο κάτι έχει πάει στραβά και έχουμε χάσει πόντους ζωής, προτεραιότητά μας στην επιλογή δωματίου (και συνεπώς boon) θα αποτελέσει η αναπλήρωση των HP μας, ή κάποιο ability το οποίο θα μας προστατεύσει περισσότερο.
Ακούγεται κάπως υπερβολικό και αχρείαστο, αλλά σε lategame καταστάσεις, όπου τα δωμάτια αρχίζουν και ζορίζουν έντονα, η σωστή και συνεκτική επιλογή abilities στο build παίζει καίριο ρόλο στην ολοκλήρωση του παιχνιδιού και τη διαφυγή από τον Άδη.
Τα Charon’ Obols, ωστόσο, δεν είναι το μοναδικό currency του παιχνιδιού, καθώς άλλα artifacts που δίδονται ως boons και αξιοποιούνται μετά από κάθε run στο hub μας (House of Hades), είναι τα Chthonic Keys για το ξεκλείδωμα όπλων, τα Darkness shards για τη μόνιμη αναβάθμιση abilities στον Mirror of Night, τα Gemstones που αναβαθμίζουν το hub και συνεπώς δίνουν κάποιες extra μόνιμες ιδιότητες, αλλά και το nectar, το οποίο δωρίζεται στους Θεούς για την αύξηση του affinity μαζί τους, δηλαδή την εύνοιά τους και την απόκτηση keepsakes, μόνιμων αντικειμένων που χαρίζουν κάποιο επιπλέον ability.
Γενικότερα, το Hades βρίθει από ποικιλία σε αυτά που ο παίκτης μπορεί να μαζέψει, είτε είναι abilities είτε currency, και όλα μοιάζουν να έχουν τη θέση τους και τον λόγο ύπαρξής τους. Συνυπολογίζοντας ότι μετά από κάθε run, σχεδόν πάντα, οι NPCs που ζουν στο hub (από τον μέντορα μας, τον Achilles, και τη μητριά μας τη Nyx, μέχρι τον άρχοντα του Κάτω Κόσμου και πατέρα μας, τον Hades) έχουν κάποιο καινούργιο κομμάτι ιστορίας να μας δώσουν μέσα από τη συνομιλία μαζί τους, το τριπάκι του «πάμε, ένα ακόμα run και το κλείνω» παίζει όλο και περισσότερο όσο ο τίτλος προχωράει.
Ίσως εκεί έγκειται σε ένα βαθμό και η επιτυχία του Hades· στο ότι καταφέρνει να μετατρέψει την, άλλοτε τυπική διαδικαστική και βαρετή, διαδικασία του start over μετά από κάθε προσπάθεια, σε «κυρίως πιάτο του μενού». Πολλές φορές ο γράφων έπιασε τον εαυτό του να ανυπομονεί, οριακά, να “πεθάνει” ώστε να γυρίσει στο hub και να αξιοποιήσει κάποιο artifact, να πάρει κάποια καινούργια πληροφορία ή να ξεκλειδώσει κάποιο καινούργιο ability με το νεοαποκτηθέν currency. Παράγοντας Χ για έναν τέτοιο τίτλο ώστε να μετατρέψει την επανάληψη σε όπλο υπέρ του.
Μέσα σε όλα αυτά, η Supergiant Games κάνει το θέμα ακόμα πιο “πικάντικο”, “εμβολιάζοντας” σε κάθε run ορισμένα δωμάτια-twists, όπου είτε ο στόχος δε θα είναι να τα καθαρίσουμε αλλά να παραμείνουμε ζωντανοί για κάποιο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είτε θα πρέπει να διαλέξουμε ανάμεσα σε δύο διαφορετικά boons, προκαλώντας την οργή του Ολύμπιου Θεού που αποκλείσαμε, είτε θα υπάρχει κάποιο mini-boon κ.λπ.
Αναφορικά με το gameplay του Hades, έχουμε την κλασική, δετή μάχη υψηλής πρόκλησης που περιμένει κανείς από τέτοιου είδους παιχνίδια. Ο αριθμός των εχθρών είναι μεγάλος και ικανοποιητικός. Τα chambers είναι στενόχωρα και τα κύματα των αντιπάλων mobs απαιτούν τη συχνή και συγχρονισμένη χρήση dodge, καθώς ένα μόλις χτύπημα από αυτά μπορεί να κοστίσει πολύτιμους πόντους ζωής.
Οι τρεις διαφορετικές επιθέσεις (basic, special, cast) έχουν νόημα στον τρόπο χρήσης τους, και οι αναβαθμίσεις που κάθε μια από αυτές παίρνουν σε κάθε run μπορεί να επηρεάσει όλο τον τρόπο παιχνιδιού μας. Εχθροί με AOE (Area of Effect) ιδιότητες απαιτούν hit&run τακτικές ενώ αργοί και ογκώδεις αντίπαλοι είναι ευάλωτοι στο backstab. Συνεπώς, οι επιλογές των αναβαθμίσεων που θα δοθούν από τα boons θα εξαρτηθούν από το τι κρίνει σημαντικότερο για το playstyle του ο παίκτης.
Ο γράφων, για παράδειγμα, που αγαπά την κινητικότητα και τη fast paced μάχη, μεγάλη βαρύτητα έδινε στην ικανότητα του να προκαλεί ο Zagreus damage κατά τη διάρκεια του dodge του, ώστε να ανταμείβεται το συνεχές swiping του με dodges σε κάθε δωμάτιο. Αν πρέπει να βρούμε ένα αρνητικό στο όλο θέμα, θα μπορούσαμε να χρεώσουμε ότι στο late game (από τη μέση του τρίτου biome και μετά) τα abilities και οι αναβαθμίσεις σε ορισμένες περιπτώσεις καθιστούν τον ήρωά μας τόσο σαρωτικό και πολύ-επίπεδο στις επιθέσεις του, όπου η μάχη καταλήγει button-mashing διαδικασία και δεν απαιτεί την αριστοτεχνική δεξιότητα των πρώτων επιπέδων.
Τέλος, το Hades είναι παιχνίδι που δίνει ιδιαίτερη αξία στο replayability. Η πρώτη φορά που θα το ολοκληρώσετε δεν σηματοδοτεί επ’ ουδενί και το τέλος του παιχνιδιού, καθώς τόνοι διαλόγων, αναβαθμίσεων και trophies/ achievements περιμένουν να ξεκλειδωθούν. Ωστόσο, πρέπει να αναγνωρισθεί ότι ο πολλαπλός τερματισμός του τίτλου, ψιλο-ξεφεύγει από την casual εμπειρία και απαιτεί αρκετό grind για να επιτευχθεί, καθώς τα τελευταία επίπεδα είναι υπερβολικά δύσκολα.
Η ιστορία του Hades, όσο οι ομόκεντροι roguelike κύκλοι αυξάνονται, αποκτά μεγαλύτερη έμφαση και σημασία απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς από έναν τέτοιο τίτλο. Η Supergiant Games έχει ήδη δείξει καλά δείγματα γραφής στα προηγούμενα παιχνίδια της, παρεμβάλλοντας κομμάτια lore στην roguelike δομή τους. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση βρίσκει μια αξιοθαύμαστη ισορροπία μεταξύ της φύσης του genre, που εν γένει εμποδίζει τη στρωτή αφήγηση και την ομαλή ροή μιας πλοκής, και του χτισίματος ενός ζωντανού κόσμου με ιστορία, εξέλιξη, βάθος και χαρακτήρες.
Ειδικότερα στους χαρακτήρες, η εταιρεία κάνει απρόσμενα καλή δουλειά, ψυχογραφώντας τους ευφάνταστα και εφευρετικά. Ο τρόπος, δε, που τους γνωρίζει ο παίκτης, δηλαδή μέσω συζητήσεων που προκύπτουν μετά από κάθε run, συμβάλλει στην ακόμα πιο οργανική και αβίαστη συναισθηματική επένδυση και ταύτιση με αυτούς.
Έτσι, γνωρίζοντας έναν ατίθασο, αντιδραστικό και συναισθηματικά ασταθή, μετα-εφηβικό, emo-goth Zagreus, έναν αλαζόνα, υπερόπτη και αδιάφορο Hades με ελάχιστη διάθεση να ασχοληθεί με τον γιό του, έναν εξωστρεφή και επιδεικτικό Διόνυσο και γενικά ένα ολόκληρο cast, διαφορετικών μεταξύ τους και πλήρως εξανθρωπισμένων θεοτήτων, καταλήγουμε να παρακολουθούμε μια ιστορία γεμάτη από διασκεδαστικότατες ενδο-οικογενειακές έριδες μεταξύ των Ολύμπιων και κρυμμένα οικογενειακά μυστικά.
Επίσης, κάθε φορά που ο Zagreus ξεκινά το ταξίδι του για τον πάνω κόσμο, από ηρωικό quest η φυγή του θυμίζει έφηβο που το σκάει από το σπίτι, μόνο και μόνο για να γυρίσει στο τέλος της μέρας πίσω. Γενικά, το όλο θεωρητικά «βαρύ» μυθολογικό concept παίρνει έναν αέρα σάτιρας και χαλαρότητας καθώς όλα δίδονται από ένα ανάλαφρο, μισο-κυνικό πρίσμα, και το Hades κάνει ξεκάθαρο ότι δεν καίγεται και πολύ να πάρει τον εαυτό του στα σοβαρά.
Η συνοχή και η συνέπεια στο ύφος αυτό καθ’ όλη τη διάρκεια του τίτλου, μόνο καλοδεχούμενη κάνει μια τέτοια προσέγγιση. Σε όλα αυτά λειτουργεί ευεργετικά η ποικιλία των χαρακτήρων που εμφανίζονται, αλλά και η γενικότερη έρευνα που έχει γίνει επάνω στην αρχαιοελληνική μυθολογία, χαρίζοντας έναν κόσμο με background και βάθος.
Είναι ειλικρινά άδικο για το Hades να πούμε ότι σχεδιαστικά είναι απλώς “όμορφο”. Όχι, δεν είναι απλώς όμορφο, είναι μεγαλειώδες. Είναι πομπώδες, είναι φανταχτερό, είναι φλύαρο, περίτεχνο και υπερβολικό. Και του πάει απίστευτα. Η χρωματική του παλέτα κινείται -ανάλογα με το βάθος του επιπέδου της κόλασης που βρισκόμαστε- από βαθιά σκοτεινούς μέχρι θαμπούς και gloomy φωτεινούς τόνους, αλλά χαρακτηρίζεται από έντονες αντιθέσεις και πινελιές δυνατών, ζωηρών χρωμάτων που ξεπετάγονται σε διάφορες λεπτομέρειες του κόσμου και κεντρίζουν το μάτι του παίκτη.
Ειδική μνεία πρέπει να γίνει και στους χαρακτήρες, των οποίων η σχεδίαση έχει γίνει με απίστευτη λεπτομέρεια. Εδώ σχεδιαστικά έχει πέσει πραγματικά πολλή δουλειά, και οι λεπτομέρειες έχουν προσεχθεί στην κυριολεξία από την κορυφή ως τα νύχια. Ειδικά η λεπτομέρεια στα πορτρέτα των NPCs, που εμφανίζονται στο κάτω μέρος της οθόνης όταν συνομιλούμε μαζί τους, είναι τέτοιας ποιότητας, που είναι κρίμα να μην αξιοποιηθούν περαιτέρω σε animated cutscenes ή κάτι παρεμφερές (Netflix, ξύπνα!).
Μόνη επισκίαση στο υπέρλαμπρο τελικό αποτέλεσμα είναι η κάπως φτωχή ποικιλία σε mobακια. Δεν είναι λίγοι, μην παρεξηγηθούμε.. Απλά υστερούν σε σχέση με την υπόλοιπη δουλειά που έχει γίνει.
Συνεπώς, το Hades είναι αναμφίβολα ένα ποιοτικότατο παιχνίδι. Στο σύνολο του διασκεδαστικό και εθιστικό, πραγματικά ξεχωριστό ανάμεσα στο ρεύμα της εποχής. Έχει τα μικρο-προβληματάκια του, όμως, και το είδος που ανήκει -έτσι και αλλιώς- είναι δύσκολο και δεν απευθύνεται στο σύνολο των gamers. Άρα; Τελικά που καταλήγουμε; Προς τα πού κλίνει το ζύγι;
Ο γράφων παίζει το Hades, αναλογιζόμενος τις παραπάνω διαπιστώσεις. Φέρνει στο μυαλό του τα παραπάνω ερωτήματα και τα επεξεργάζεται εκ νέου, προσπαθώντας να βρει απάντηση όσο «καθαρίζει» δωμάτια σε ένα ακόμα δύσκολο run. Ώσπου συναντά μια πόρτα με ένα άγνωστο μέχρι τώρα σύμβολο επάνω της. Προετοιμάζεται… Αυτή η προσπάθεια διαφυγής από τον Άδη δεν έχει πάει τόσο καλά ως τώρα, με το Death’s Defiance (την ικανότητα να επιστρέφεις από τον θάνατο με τους μισούς HP, μια φορά σε κάθε run) να έχει φύγει προ πολλού και τα boons να μην σε καθιστούν αρκετά δυνατό για το απαιτούμενο επίπεδο.
Συνεπώς, ένα αγνώστου περιεχομένου δωμάτιο μόνο παραπάνω μπελάδες μπορεί να φέρει με κάποιο καινούργιο σαδιστικό κόλπο της Supergiant Games. Αλλά δυστυχώς, ο γράφων είναι, κυριολεκτικά και μεταφορικά, σε μονόδρομο. Και μπαίνει…
Κι όμως, εκεί ούτε εχθροί τον περιμένουν ούτε κάποια καινούργια πρόκληση. Παρά μόνο μια γλυκιά, μελαγχολική μελωδία, που την συνοδεύει μια μοναχική, σαγηνευτική γυναικεία φωνή, της οποίας το τραγούδι γεμίζει εκκωφαντικά το υπόλοιπο κενό και άδειο δωμάτιο.
Στάση, όχι γιατί δεν είναι εμφανές αν είναι εχθρός (αυτό δεν έχει καμία σημασία πλέον), αλλά από φόβο να μην διακοπεί αυτό το υπέροχο τραγούδι. Θα περάσει αρκετή ώρα μέχρι τη συνομιλία με τη γυναίκα που τραγουδά, η οποία είναι η Ευρυδίκη, που αποχαιρετά την επίγεια ζωή της με αυτό το ονειρικό, κύκνειο άσμα. Όταν μια ομάδα έχει μπει σε τέτοιο κόπο, να δημιουργήσει έναν ολόκληρο NPC με δικό του κείμενο, ιστορία και ένα υπέροχο τραγούδι να τον συνοδεύει, μόνο και μόνο ως παράπλευρο μυστικό που ίσως κάποιος δεν τύχει να συναντήσει ποτέ, τότε γνωρίζεις ότι αυτή η ομάδα αγάπησε και δούλεψε με πραγματικό πάθος για το αποτέλεσμα που τελικά παρέδωσε.
Το Hades κυκλοφορεί για PC και Switch από τις 17/9/20, και για PS4, PS5, Xbox One και Xbox Series από τις 13/8/21. To review βασίστηκε σε review codes για τις εκδόσεις του σε PS5 και Xbox Series που λάβαμε από τη Supergiant Games.
